Stikstof vervliegt. Daarom is de berekening van het stikstofgat geïntroduceerd. Merkwaardig genoeg wordt de berekening voor het stikstofgat uitsluitend toegepast als correctie voor de verantwoording van mest afkomstig van staldieren (varkens, kippen, vleeskalveren). Stikstof in de mest van graasdieren (bijvoorbeeld melkkoeien) vervluchtigd blijkbaar niet zo redeneert men.
Wat daar ook verder van moge zijn de vraag is vervolgens: hoe wordt de correctie voor het stikstofgat berekend. De correctie voor het stikstofgat wordt berekend op basis van het verschil tussen de verhouding van stikstof en fosfaat in de berekende mestproductie en verhouding van stikstof en fosfaat in de bemonsterde en geanalyseerde afgevoerde mest. Alles bezien over een gegeven kalenderjaar. De verhouding van stikstof en fosfaat in de afgevoerde mest is hierdoor ook bepalend voor de verhouding tussen stikstof en fosfaat die in dat jaar wordt geacht te zijn geproduceerd.
Het stikstofgat in een jaar wordt daarmee bepaald door:
Stap 1: de verhouding tussen stikstof en fosfaat in de afvoerde dierlijke mest (afkomstig van staldieren, per diersoort) te bepalen;
Stap 2: de onder 1 bepaalde verhouding te vermenigvuldigen met de hoeveelheid in dat jaar geproduceerde fosfaat;
Stap 3: De forfaitair bepaalde hoeveelheid stikstof te verminderen met de uitkomst van de rekensom onder 2.
Een rekenvoorbeeld op basis van onderstaande gegevens:
Stap 1: Bereken de stikstof/fosfaat verhouding in de afgevoerde bemonsterde dierlijke mest. Het gaat daarbij om mest van de diersoort, die de mest heeft geproduceerd en om onbehandelde afgevoerde mest:
In dit voorbeeld: 4.234 / 6.347 = 0,667
Dus: alleen de afgevoerde bemonsterde dierlijke mest telt mee en alleen wanneer het onbehandelde mest betreft. De vraag is wat met onbehandelde mest wordt bedoeld. In sommige gevallen is het wellicht duidelijk: de mestproducten die ontstaan na het scheiden van varkensmest (bijvoorbeeld de dunne fractie na het scheiden van varkensmest (mestcode 41) en de koek na mestscheiding (mestcode 43)) tellen niet mee in de berekening.
Mestcode 40 (vaste mest) zou dan weer wel meetellen, maar hoe zit het mest bijvoorbeeld pluimveemest die wordt nagedroogd op het bedrijf? Tot nu toe wordt deze door RVO aangemerkt als onbehandelde mest en telt deze gewoon mee bij deze berekening. In de praktijk zie ik echter dat ook mestcode 43 en 41 worden meegenomen bij de berekening van de omvang van het stikstofgat. Kortom: het verschilt nog wel eens…..
Stap 2: Vermenigvuldig deze verhouding van de afgevoerde mest met het aantal kilogrammen fosfaat in de geproduceerde staldierenmest (per diersoort). Daarmee berekent u wat de kilogrammen stikstof in de geproduceerde mest zou moeten zijn als dezelfde verhouding aangehouden wordt als bij de afgevoerde mest.
0.667 x 4.333 = 2.890 kg stikstof
Stap 3: Het verschil, dat wil zeggen de geproduceerde kilogrammen stikstof minus de gecorrigeerde kilogrammen stikstof in de geproduceerde mest, geeft het stikstofgat aan.
3.847 kg stikstof – 2.890 kg stikstof = 957 kg stikstofgat
Dit betekent een situatie na toepassing van de correctie voor het stikstofgat dat de totaal gebruikte hoeveelheid kan worden berekend als:
Door de toepassing van de correctie voor het stikstofgat is het berekende totale gebruik van stikstof in dierlijke mest met bijna 1.000 kg afgenomen. Er is echter nog steeds sprake van een positieve hoeveelheid. Dit bij een negatief gebruik van de fosfaat. Strikt formeel gesproken zou dit bedrijf – in de situatie dat er geen grond onder het bedrijf aanwezig is – ondanks de doorgevoerde correctie toch niet voldoen aan de verantwoordingsplicht. Dit kent zijn oorzaak ik de verhouding tussen stikstof en fosfaat in de begin- en de eindvoorraad dierlijke mest (in de beginvoorraad: 0,91 en in de eindvoorraad 0,68) Omdat de verhouding tussen stikstof en fosfaat in de afgevoerde mest gelijk is aan de verhouding in afvoer en de verhouding in de productie – na correctie voor het stikstofgat – ook gelijk is aan de verhouding in de afgevoerde mest, kan de overschrijding volledig worden toegeschreven aan de verhouding tussen stisktof en fosfaat in de beginvoorraad…..op zich merkwaardig…